Από το οικείο . . . προς το ανοίκειο.

Η συνέχεια της ελληνικής γλώσσας μέσα από τη διδασκαλία της.

Στις 13/5/2025 πραγματοποιήθηκε στο Γυμνάσιο Μυγδονίας δειγματική διδασκαλία στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών. Με πρωτοβουλία της συμβούλου των Φιλολόγων, κας Χλαπουτάκη Ελισσάβετ, και σε συνεργασία με τη φιλόλογο του σχολείου μας κ. Βουδούρη Ελένη πραγματοποιήθηκε διδασκαλία της 13^ης ενότητας από την ύλη των Αρχαίων της Α’ Γυμνασίου. Αντικείμενο της δειγματικής διδασκαλίας ήταν η μετάφραση και κατανόηση του κειμένου της ενότητας Δάμων και Φιντίας.

Οι δραστηριότητες σχεδιάστηκαν βάσει του Νέου Προγράμματος Σπουδών και των Οδηγιών Διδασκαλίας (ΙΕΠ) για το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας Γυμνασίου έχοντας ως κεντρικό άξονα την ανάδειξη της συνέχειας της ελληνικής γλώσσας, τη θεώρησής της ως ενιαίου όλου, καθώς και τα διαφορετικά μαθησιακά στυλ και την τιθέμενη σκοποθεσία. Σχετικά με τη διαφοροποιημένη διδασκαλία η καθηγήτρια προέβλεψε: α) οπτικοποίηση περιεχομένου (προβολή αρχαίου κειμένου/μετάφρασης, παρουσίαση κειμένου/μετάφρασης με αντιστοίχιση κατά ενότητες, επισημάνσεις με έντονη γραφή και διαφορετικά χρώματα), β) δραστηριότητες κλειστού τύπου στα φύλλα εργασίας γ) χρήση ψηφιακών διαδραστικών ασκήσεων, δ) προσέγγιση του α.ε. κειμένου από το οικείο (ν.ε. μετάφραση) προς το ανοίκειο (α.ε. μορφή της γλώσσας).

Ειδικότερα, η διδασκαλία άρχισε με την τεχνική της ιδεοθύελλας, προκειμένου οι μαθητές να συμπληρώσουν τη φράση «Αληθινή φιλία σημαίνει…». Η καθηγήτρια σημείωνε στον πίνακα λέξεις που άκουγε από τους μαθητές (παρέα, αγάπη, αλληλεγγύη, ψυχαγωγία, συντροφιά) δημιουργώντας έναν νοητικό χάρτη με κέντρο την έννοια της φιλίας. Αφού προσέλκυσε το ενδιαφέρον για τη νέα ενότητα, έκανε σύνδεση με προηγούμενη ενότητα μέσω της τεχνικής των ερωτήσεων-απαντήσεων: «Θυμάστε τι είχε πει ο Σωκράτης για τη φιλία; Τι πρέπει να κάνει ένας καλός φίλος;». Παράλληλα με τις απαντήσεις των μαθητών, προέβαλλε στον πίνακα βασικά σημεία με λογισμικό παρουσίασης.

Ακολούθησε η εισαγωγή στο θέμα της φιλίας του Δάμωνα και του Φιντία (νέα ενότητα) με κοινή δραστηριότητα για όλες τις ομάδες μαθητών και η μετάφραση της νέας ενότητας με πορεία από την ν.ε. απόδοση του κειμένου κατά νοηματικές ενότητες προς τις αντίστοιχες ενότητες του α.ε. κειμένου.

Η μετάφραση έγινε μέσω της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου από τους μαθητές, οι οποίοι συνεργάζονταν ανά ομάδα σε διαφορετικό τμήμα του κειμένου και με βάση υλικό και δραστηριότητες σε φύλλα εργασίας (πίνακας με τις δύο στήλες αντιστοίχισης, ερωτήσεις καθοδήγησης, εννοιολογικός χάρτης). Κατά την ολομέλεια, το αρχαίο κείμενο προβαλλόταν χωρισμένο στις νοηματικές ενότητες σε μία στήλη στον πίνακα σε αντιστοίχιση με την μετάφραση στην πλαϊνή στήλη, ώστε όλες οι ομάδες να παρακολουθούν τα επιμέρους τμήματα. Αξιοποιήθηκαν διαφορετικοί χρωματισμοί στις γραμματοσειρές, προκειμένου να διευκολυνθούν οι αντιστοιχίσεις. Αφού ολοκληρώθηκε η παρουσίαση των ομάδων, η καθηγήτρια επανέλαβε κάποιες ερωτήσεις έτσι, ώστε να εμπλέξει όλους τους μαθητές στην αντιστοίχιση και ανάγνωση του α.ε. κειμένου. Ακολούθησε αφήγηση του συνόλου της ιστορίας από όλους τους μαθητές εναλλάξ και με τη βοήθεια των εννοιολογικών χαρτών που προβάλλονταν παράλληλα στον πίνακα.

Στο τέλος, έγινε ανατροφοδότηση μέσω ασκήσεων από την Ιστοσελίδα «Ελληνικός Πολιτισμός». Η διδασκαλία ολοκληρώθηκε με ανακεφαλαίωση των βασικών σημείων του μαθήματος, τεστ αυτοαξιολόγησης των μαθητών και ανάθεση εργασίας για το σπίτι (παράλληλο κείμενο του Ισοκράτη περί φιλίας).

Η ομαδοσυνεργατική μέθοδος εφαρμόστηκε στο μεγαλύτερο μέρος του μαθήματος με διαρκή αλληλεπίδραση των μαθητών σε 4 ομάδες 4 μελών και διάταξη των θρανίων ανά δύο, ώστε τα μέλη να έχουν οπτική επαφή μεταξύ τους, με τις υπόλοιπες ομάδες και με τον διαδραστικό πίνακα. Η εργασία γινόταν με δραστηριότητες ανακαλυπτικής μάθησης, καταγεγραμμένες σε φύλλα εργασίας για κάθε ομάδα, σε καθορισμένους από τη διδάσκουσα χρόνους και ολοκληρωνόταν με τη συμμετοχή των ομάδων σε ολομέλειες, όπου παρουσίαζαν τα αποτελέσματα. (ετεροαξιολόγηση – κάθε ομάδα ανατροφοδοτούνταν από την άλλη κατά την παρουσίαση της εργασίας της στο τέλος κάθε δραστηριότητας, καθώς η καθηγήτρια είχε μεριμνήσει με φύλλα εργασίας και προβολή στον πίνακα, ώστε όλες οι ομάδες να παρακολουθούν τις διαφορετικές δραστηριότητες.)

Επίσης η εμβάθυνση στην ερμηνεία του κειμένου σύμφωνα με την ηλικία των μαθητών έγινε με διασύνδεση με την πραγματική ζωή (π.χ. Ο μαθητές συσχέτισαν την φιλία των κεντρικών προσώπων της ιστορίας με δικές τους εμπειρίες.). Επιπλέον, οι μαθητές αναζήτησαν αιτιώδεις σχέσεις (π.χ. «Γιατί ο Φιντίας ζήτησε χρόνο από τον Διονύσιο;»), χρονικές (π.χ. Πότε έγινε το περιστατικό;). Η κυρίαρχη πρακτική όμως ήταν η αντιπαραβολή των δύο μορφών της ελληνικής γλώσσας, που συνέβαλε στην κατανόηση της γλωσσικής συνέχειας.

Τη δειγματική διδασκαλία παρακολούθησαν 7 φιλόλογοι του σχολείου μας (Μπράβος Αθ., Αργυριάδου Μ., Δαγγλή Μ., Καραγεωργίου Α., Καζαντζή Μ,. Σιδηροπούλου Σ., Μητσοπούλου Θ., , καθώς και 3 φιλόλογοι από το 5^ο Γ/σιο Ωραιοκάστρου.